Tarih Bilimi Nedir 5

Tarih, geçmiş dönemin incelenmesi bilimidir.[2] “Tarih”, geçmiş zamanda olan olayların incelenmesinin yüzı silsile, bu olaylarla müntesip bilgilerin esrarkeşfi, toplanması, organizasyonu, sunumu ve yorumlanması ile de ilgilenen bir şemsiye terimdir.[3]

İnsan yahut ölümlü-dışı başkalıkı gözetmeksizin, taraf ve vakit aralığının kestirildiği bir geçmiş vakit dilimde, saik-sonuç ilişkisi kurup, vesika ve bulgular eşliğinde bilgiler toplayan bir bilimsel nitelikli disiplin olan gün, herhangi bir bilgi kümesine dahil edilmez; çünkü gün, her vadiın geçmişini inceleyebilecek derece geniş bir disiplindir. İnsanlık geçmişi güfte konusu başüstüneğunda, yazının icadından önceki zamanlara “gün öncesi” denir.

Tarihî tetkik, geçmiş zamandaki olaylara ilişik tüm bilgilerin, olayların vuku bulduğu devrin şartları nazar önüne hileınarak, olası başüstüneğunca nesnel bir şekilde sunulması ile oluşur. Tarih, yaşanan olayların bir daha evetşanabilmesi gibi bir mümkünlık olmadığından tabiat bilimlerindeki gibi deney ve gözleme dayanamaz.

Tarih sözcüğünün Batı dillerindeki ortak muhaliflığı, Grekçe: ἱστορία, historiá (mealı “anket”) teriminden türemiştir.[4] İyonya lehçesinde bildirme, sava derç yoluyla bilgi edinme anlamlarında kullanılan lügat, Attika lehçesinde görerek, şahit olarak bilme anlamlarının yüzı silsile çok daha geniş bir meal dâhilğiyle fizik, coğrafya, astronomi, bitki ve hayvan bilgisi ve hatta derece derece tabiat bilgisini kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Edward Carr’ın tanımıyla gün, “doğrulanmış olgular kümesi”nden başka bir şey değildir.[5]