Duydum Ki Bir Kızın Olmuş 2

Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen folk şiirlerinin her çeşidine verilen ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, dikkat eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî”, Türk ile dayalı ve Türk’e özgü fehvaında da kullanılır.

Türkü, kendine özgü ve sınırlı bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle makalelan ve zamanla anonimleneşeli bir nazım biçimidir. Türküler temel flaşörklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. Türkülerdeki flaşörklere (üçlük veya ikilik bile mümkün) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise folk dilinde “rabıt” ve “kavuştak” olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonra tekrar edilen ikilik (ya da daha çok) dizelerdir.

Türkünün sınırlı bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan ya da rastgele bir folk şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü evet. Bu yüzden türkü tipinin en kupkuru özelliği melodisidir. Türküler hece ölçüsünün her lakırtııbıyla söylenir. Doğrusu hece skorsı bakımından bir sınırlama gerçekleşemez.

Türkülerin önemli çoğunluğu anonimdir ya da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuşdolaşma. Türküler bu şekilde folkın dünyalıkı olurlar ve folkın her kesimine seslenme eden artistlar tarafından albümlerde, konserlerde ve canlı performanslarda kullanılan geniş bir çalgı türüdür. Türküler çoğu defa, bir tabiat hikâyeı ya da bir kahramanlık önsında doğar ve yayılırlar. Türküler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, nokta adlarının, ayrıca mevzuların bile değişmiş olduğu görüldüğü midein, nerede doğduklarını saptamak hızleşir.

Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere nazaran usulsüz ve usullü türküler olarak iki fark yapar. Usulsüz olanlar; divan, bozlak, koşma, hoyrat ve Çukurova’yı mideine meydan uzun havalardır. Usullü olan türküler grubunda ise genellikle desise havaları nokta kızılır ki bunlara Konya’da oturak havası, Şanlıurfa’da şikeste esinti adı verilmektedir.

Türklerde nöbetlenen konulara nazaran bile sınıflama karşılayıcı yazarlar vardır. Mevzularına nazaran türküler:

Ninniler
Çocuk türküleri
Huy türküleri
Aşk türküleri
Kahramanlık ve askerlik türküleri
Merasim türküleri
İş türküleri
Muhaliflıklı türküleri
Ölüm türküleri (Ağıt)
Künde türküleri
Huy ve hayvan türküleri
Zeybek havası ve derebeyi türküleri
Cinayetler ve elemklı olaylarla alakalı türküleri
Güldürücü türküleri