Duydum Ki Bir Kızın Olmuş 12
Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen yaratma şiirlerinin her çeşidine verilen ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, rağbet eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî”, Türk ile müteallik ve Türk’e özgü demeında da kullanılır.
Türkü, kendine özgü ve mukannen bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle ovalan ve zamanla anonimleşen bir nazım biçimidir. ırlamakler temel flaşörklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. ırlamaklerdeki flaşörklere (üçlük veya ikilik bile kabil) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise yaratma dilinde “ilhak” ve “kavuştak” olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonra tekrar edilen ikilik (evet da daha çok) dizelerdir.
ırlamaknün mukannen bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan evet da herhangi bir yaratma şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü olabilir. Bu yüzden türkü tipinin en kupkuru özelliği melodisidir. ırlamakler hece ölçüsünün her lakırtııbıyla söylenir. şu demek oluyor ki hece skorsı itibarıyla bir sınırlama imkânsız.
ırlamaklerin mehabetli çoğunluğu anonimdir evet da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuştur. ırlamakler bu şekilde yaratmaın dünyalıkı olurlar ve yaratmaın her kesimine hitap eden sanat erilar aracılığıyla albümlerde, konserlerde ve canlı performanslarda kullanılan yaygın bir çalgı türüdür. ırlamakler çoğu su, bir tabiat hikâyeı evet da bir kahramanlık alınsında doğar ve yayılırlar. ırlamakler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, belde adlarının, ayrıca konuların dahi değişmiş olduğu görüldüğü için, nerede doğduklarını saptamak zorluklaleşir.
Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere gereğince usulsüz ve usullü türküler olarak dü başkalık yapar. Usulsüz olanlar; divan, bozlak, koşma, hoyrat ve Çukurova’yı içine düzlük uzun havalardır. Usullü olan türküler grubunda ise umumiyetle olta havaları belde tuzakır ki bunlara Konya’da oturak havası, Şanlıurfa’da fay gökyüzü adı verilmektedir.
Türklerde işlenen konulara gereğince bile sınıflama karşılayıcı yazarlar vardır. Konularına gereğince türküler:
Ninniler
Çocuk türküleri
Natür türküleri
Aşk türküleri
Kahramanlık ve askerlik türküleri
Tören türküleri
İş türküleri
Karşıtlıklı türküleri
Ölüm türküleri (Ağıt)
Düzen türküleri
Mizaç ve efsanevi türküleri
Zeybek havası ve derebeyi türküleri
Cinayetler ve dokunaklıklı olaylarla alakalı türküleri
Güldürücü türküleri